Wat zijn niet-essentiële aminozuren en wat is het verschil?

Zowel essentiële als niet-essentiële aminozuren zijn ontzettend belangrijk voor je lichaam. Vooral wanneer je regelmatig traint en spiermassa wilt opbouwen, is het een goed idee om extra op je inname van aminozuren te letten. Er bestaan verschillende categorieën, waarvan essentiële en niet essentiële aminozuren de belangrijkste zijn. Van die eerste groep heb je vast al veel gehoord. Er wordt namelijk vaak gefocust op deze essentiële aminozuren. Niet essentiële aminozuren zijn echter minstens net zo belangrijk.

Meer weten? In dit artikel leggen we je precies uit wat niet essentiële aminozuren zijn, en welke lichaamsfuncties ze ondersteunen. 

Welke niet essentiële aminozuren zijn er?

Zoals gezegd zijn er van de verschillende aminozuren, zes niet essentiële aminozuren. We zetten ze hier voor je op een rijtje: 

Glutamine 

Het aminozuur glutamine is betrokken bij zeer veel processen in het lichaam. Vandaar dat je lichaam glutamine in relatief grote hoeveelheden nodig heeft. Glutamine heeft een positieve invloed op de eiwitsynthese en draagt zo bij aan spieropbouw. Het speelt verder een belangrijke rol in het immuunsysteem, vooral als energiebron voor de de snelle groei van immuuncellen in het maag-darmkanaal. Daarnaast zorgt het voor een goede hersenfunctie. In de hersenen wordt glutamine namelijk omgezet in twee verschillende neurotransmitters: glutaminezuur en GABA. 

Glutaminezuur

Zoals gezegd wordt glutamine omgezet in het aminozuur glutaminezuur, welke functioneert als neurotransmitter. Glutaminezuur werkt stimulerend en helpt vermoeidheidsklachten te voorkomen. Ook zorgt het voor een goed concentratievermogen en ondersteunt het alle andere hersenfuncties. 

(Beta) alanine

Beta alanine werkt samen met het essentiële aminozuur histidine. De twee aminozuren alanine en histidine binden zich aan elkaar om zo carnosine te vormen. Carnosine is erg belangrijk voor de energieproductie en gaat vermoeidheid en verzuring van de spieren tegen. Daarnaast werkt het ook als antioxidant. Beta alanine wordt vaak aan pre workout producten toegevoegd, omdat je dan, via de vorming van carnosine, zware sportbeoefening of een intensieve workout beter kunt volhouden. 

Asparaginezuur

Dit niet essentiële aminozuur wordt gebruikt voor stofwisseling en energieproductie. Het functioneert ook als neurotransmitter en helpt de hersenen alert te houden. Ook is het betrokken bij de aanmaak van antilichamen. 

Serine

Serine wordt gevormd uit een ander aminozuur, namelijk glycine. In de hersenen ondersteunt het de verschillende neurotransmitters, die ervoor zorgen dat hersencellen goed met elkaar communiceren. Serine helpt ook bij de vetzuurverbranding en spieropbouw. 

Proline

Het aminozuur proline is belangrijk voor de aanmaak van collageen. Collageen kun je zien als primaire ondersteuner van huid, haar en nagels. Voldoende collageen is belangrijk voor de dikte en elasticiteit van je huid. Vandaar dat veel huidverzorgingsproducten collageen bevatten. Hoewel vaak gedacht wordt dat een collageen supplement onzin is, heeft het dus daadwerkelijk veel gezonheidsvoordelen.

Ook beschermt het je gewrichten,  kraakbeen én het behoud van spiermassa. Voor de aanmaak van dit collageen, werkt proline samen met lysine, glycine en methionine, drie van de negen essentiële aminozuren.

Wat is het verschil tussen niet-essentiële en essentiële aminozuren?

Door de term ‘niet essentieel aminozuur’ zou je misschien denken dat dit type aminozuur niet zo belangrijk is als een essentieel aminozuur. Dit klopt echter niet. Het belangrijkste verschil tussen niet-essentiële en essentiële aminozuren zit dus in het vermogen van het lichaam om het aminozuur aan te maken. Niet-essentiële aminozuren worden door het lichaam gemaakt. De benaming ‘niet essentieel aminozuur’ verwijst er namelijk niet zozeer naar dat je wel zonder dit aminozuur kunt, maar naar het feit dat je lichaam ze naar behoefte zelf kan aanmaken. 

Dit is bij essentiële aminozuren niet het geval, deze kan je lichaam niet zelf aanmaken. Je lichaam is daarbij volledig afhankelijk van voeding. Het aminozuur fenylalanine is hier een voorbeeld van. Van de 20 bestaande aminozuren, zijn er negen essentiële aminozuren en zes zijn er niet essentieel. De overige zijn de zogenaamde semi essentiële aminozuren. De aminozuren in deze laatste groep kunnen niet in alle gevallen door het lichaam in voldoende mate worden aangemaakt. Tyrosine is bijvoorbeeld een semi essentieel aminozuur. 

Een belangrijke kanttekening bij dit onderscheid is dat je lichaam weliswaar een niet essentieel aminozuur zelf kan aanmaken, maar in een aantal gevallen heeft het hiervoor een essentieel aminozuur nodig. Via een kleine omweg heeft het menselijk lichaam dan toch eiwitten uit dierlijke bronnen of plantaardige bronnen nodig om niet essentiële aminozuren in voldoende mate te kunnen produceren.

Net als essentiële aminozuren zijn niet essentiële aminozuren dus onmisbaar voor onder andere spieropbouw, spierbehoud en een groot aantal andere functies in het lichaam. Vandaar dat de Gezondheidsraad doorgaans het belang van eiwitten benadrukt.

Tabel

Om je een duidelijker inzicht te geven met betrekking tot de waarin ze van elkaar verschillen, volgt hieronder een overzichtstabel:

Voeding

Een belangrijke eigenschap van essentiële aminozuren is dat ze door het menselijke lichaam zelf kunnen worden aangemaakt. Je zou denken dat, in tegenstelling tot essentiële aminozuren, het minder of niet nodig is om deze uit je voeding te halen. Toch is dit niet waar, en wel om twee redenen die we al even kort aangestipt hebben:

1. Een aantal niet essentiele aminozuren worden aangemaakt uit een ander, essentieel aminozuur. Zo heeft je lichaam bijvoorbeeld glycine (essentieel) nodig om serine (niet essentieel) aan te maken. 
2. Onder sporters en andere groepen is er vaak een verhoogde behoefte aan bepaalde aminozuren, waardoor er zonder uitgebalanceerde voeding al snel een tekort kan ontstaan.

Eiwitten spelen de hoofdrol wanneer je voldoende aminozuren wilt binnenkrijgen via je voeding. Sterker nog, aminozuren zijn de bouwstenen van eiwitten. Door de unieke volgorde en structuur van de aminozuren in ieder eiwit, zijn er duizenden combinaties mogelijk . Alle cellen en weefsels, zoals spierweefsel zijn opgebouwd uit deze eiwitten. Waar moet je nu op letten qua voeding, wil je voldoende niet essentiele aminozuren kunnen aanmaken?

De belangrijkste bron van aminozuren zijn toch dierlijke eiwitten. Deze bevatten het meest complete profiel aan zowel essentiële als niet essentiële aminozuren, en zijn van groot belang wil je voldoende eiwitten uit je voeding halen. Dit zijn dus de eiwitten die voorkomen in dierlijke producten, zoals vlees, vis, eieren en zuivel. In plantaardige producten komen ook eiwitten voor, alleen bevatten deze vaak niet alle aminozuren en zijn ze minder makkelijk te verteren. Plantaardige eiwitten zitten voornamelijk in bonen en andere peulvruchten, zoals zwarte bonen of linzen, noten en soja producten.

Tekorten oplossen met supplementen 

Er kunnen dus wel degelijk tekorten ontstaan wanneer er onvoldoende eiwitten in je voeding zitten of als je voornamelijk een plantaardig dieet hebt, aangezien een plantaardig eiwit minder aminozuren bevat. Daarnaast speelt zoals gezegd de behoefte een rol. Wanneer je intensief traint, zul je zeker meer eiwitten, en dus aminozuren, nodig hebben. Als laatste is leeftijd ook een factor. Met de leeftijd neemt namelijk de eiwitbehoefte toe. In deze gevallen is het aan te raden om extra supplementen te nemen. 

Suppletie van niet essentiele aminozuren gaat in principe via supplementen met essentiële aminozuren, of complete aminozuren. Je lichaam maakt dan de niet essentiële aminozuren in voldoende mate zelf aan. Veel aminozuur supplementen zullen je misschien wel bekend zijn, zoals de BCAA’s, die bestaan uit de essentiële aminozuren leucine, isoleucine en valine. Deze drie zijn voor sporters erg belangrijk.